Prolaktin Testi Nedir? Nasıl Yapılır? Fiyatları Ne Kadar?

Prolaktin, hipofiz bezinin ön lobu (adenohipofiz) tarafından salgılanan ve vücutta birçok biyolojik süreçte rol oynayan önemli bir hormondur. Özellikle kadınlarda süt üretimini (laktasyon) teşvik eden bu hormon, aynı zamanda bağışıklık sistemi, üreme fonksiyonları ve davranışsal süreçlerde de etkilidir. Prolaktin düzeylerinin normalin üzerinde veya altında seyretmesi, çeşitli sağlık sorunlarının habercisi olabilir ve bu nedenle klinik pratikte prolaktin testleri sıkça kullanılmaktadır.

Prolaktin hormonunun düzeyi, hipotalamus tarafından salgılanan dopamin aracılığıyla düzenlenir. Normal şartlarda dopamin, prolaktin salınımını baskılar. Ancak hamilelik, emzirme, stres, bazı ilaçlar ve hipofiz tümörleri gibi durumlar bu dengenin bozulmasına neden olabilir. Hem prolaktin yüksekliği (hiperprolaktinemi) hem de prolaktin düşüklüğü (hipoprolaktinemi), üreme sağlığından metabolik süreçlere kadar birçok sistemi etkileyerek çeşitli semptomlara yol açabilir. Bu makalede, prolaktinin tanımı, normal değerleri, düşüklük ve yükseklik durumlarının klinik önemi ve prolaktin testinin hangi hastalıkların tanısında kullanıldığı detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Prolaktin Nedir?

Prolaktin, “laktasyon hormonu” olarak da bilinen ve hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan bir polipeptid hormondur. Özellikle kadınlarda emzirme döneminde süt üretimini teşvik ederken, erkeklerde ve çocuklarda da çeşitli biyolojik işlevleri bulunmaktadır. Prolaktin reseptörleri meme dokusunda yoğun olarak bulunmasına rağmen, böbrek, karaciğer, prostat ve bağışıklık sistemi hücrelerinde de mevcuttur.

Prolaktin salınımı, hipotalamus tarafından salgılanan dopamin aracılığıyla negatif geri bildirim mekanizması ile kontrol edilir. Hamilelik ve emzirme döneminde östrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle prolaktin salınımı artar. Stres, egzersiz, uyku ve bazı farmakolojik ajanlar da prolaktin düzeylerini geçici olarak yükseltebilir.

Prolaktin Kaç Olmalı?

Prolaktin düzeyleri yaş, cinsiyet, fizyolojik durum (örneğin gebelik) ve günün saatine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak kabul edilen referans aralıkları şu şekildedir:

• Kadınlarda: 5 – 25 ng/mL
• Erkeklerde: 5 – 15 ng/mL
• Hamile kadınlarda: 34 – 386 ng/mL

Prolaktin testleri genellikle sabah saatlerinde ve aç karnına yapılmalıdır çünkü prolaktin seviyeleri uyku sırasında ve yemek sonrasında yükselebilir. Testin doğru sonuç vermesi için stres, fiziksel aktivite ve cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir.

Prolaktin Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Prolaktin düşüklüğü nadir görülen bir durumdur ve genellikle hipofiz bezinin yetersiz çalışması (hipopitüitarizm) ile ilişkilidir. Özellikle Sheehan sendromu, doğum sırasında aşırı kan kaybına bağlı olarak hipofiz bezi hasarına yol açarak prolaktin üretimini azaltabilir.

Prolaktin Düşüklüğünün Olası Nedenleri

• Hipopitüitarizm: Hipofiz bezinin yetersiz hormon üretmesi.
• Sheehan Sendromu: Doğum sonrası hipofiz bezinin hasar görmesi.
• Dopamin Agonistleri: Bromokriptin ve kabergolin gibi ilaçlar prolaktin salınımını baskılar.
• Radyoterapi ve Hipofiz Tümörleri: Hipofiz bezinin fonksiyonlarını bozabilir.

Prolaktin Düşüklüğünün Belirtileri

• Kadınlarda süt üretiminde azalma veya kesilme
• Adet düzensizlikleri
• Kısırlık (infertilite)
• Erkeklerde libido kaybı ve erektil disfonksiyon

Prolaktin Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Prolaktin yüksekliği (hiperprolaktinemi), klinik pratikte daha sık karşılaşılan bir durumdur ve genellikle hipofiz bezindeki prolaktinoma adı verilen iyi huylu tümörlerle ilişkilidir. Ancak stres, gebelik, hipotiroidizm ve bazı ilaçlar da prolaktin seviyelerini yükseltebilir.

Prolaktin Yüksekliğinin Olası Nedenleri

• Prolaktinoma: Hipofiz bezinde prolaktin üreten tümörler.
• Hipotiroidizm: TSH seviyelerindeki artış, prolaktin salınımını uyarabilir.
• Polikistik Over Sendromu (PCOS): Kadınlarda hormonal dengesizliklere bağlı olarak prolaktin yükselebilir.
• Stres ve Fiziksel Egzersiz: Özellikle yoğun fiziksel aktiviteler prolaktin düzeylerini geçici olarak artırabilir.

Prolaktin Yüksekliğinin Belirtileri

• Kadınlarda adet düzensizlikleri ve galaktore (memeden süt gelmesi)
• Erkeklerde cinsel isteksizlik, jinekomasti ve kısırlık
• Baş ağrısı ve görme problemleri (prolaktinoma vakalarında)

Prolaktin Testi Hangi Hastalıkların Tanısı İçin Yapılır?

Prolaktin testi, çeşitli endokrin ve üreme sistemi hastalıklarının tanısında kullanılır:

• Prolaktinoma (Hipofiz Tümörleri): Yüksek prolaktin seviyeleri tümör varlığını işaret edebilir.
• Hipotiroidizm: TSH ve prolaktin seviyelerinin birlikte değerlendirilmesi gerekir.
• Polikistik Over Sendromu (PCOS): Hormon dengesizliklerinin araştırılmasında kullanılır.
• Hipopitüitarizm: Düşük prolaktin seviyeleri hipofiz yetersizliğini gösterebilir.
• Kısırlık (İnfertilite) ve Adet Düzensizlikleri: Özellikle kadınlarda prolaktin yüksekliği yumurtlama problemlerine yol açabilir.

Prolaktin Testi Nasıl Yapılır?

Prolaktin testi, kandaki prolaktin hormonunun seviyesini ölçmek için yapılan basit bir laboratuvar testidir. Test genellikle aç karnına ve sabah saatlerinde yapılır çünkü prolaktin seviyeleri gün içerisinde dalgalanma gösterebilir ve sabah saatlerinde genellikle en düşük seviyededir.

Testin Uygulama Süreci

1. Hazırlık: Test öncesi hastadan aç kalması istenir (genellikle 8-12 saat). Stres, egzersiz ve cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir çünkü bu durumlar prolaktin seviyelerini geçici olarak yükseltebilir.
2. Kan Alma: Sağlık uzmanı, steril bir iğne yardımıyla hastanın kolundaki bir damardan kan örneği alır. Bu işlem birkaç dakika sürer ve genellikle ağrısızdır.
3. Laboratuvar Analizi: Alınan kan örneği laboratuvara gönderilerek prolaktin seviyesi ölçülür. Test, immunoassay adı verilen bir yöntemle gerçekleştirilir ve sonuçlar ng/mL (nanogram/mililitre) cinsinden raporlanır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• İlaç Kullanımı: Özellikle dopamin agonistleri veya antipsikotik ilaçlar prolaktin seviyelerini etkileyebilir. Hastalar, test öncesinde doktorlarına kullandıkları ilaçları bildirmelidir.
• Menstrual Döngü: Kadınlarda adet döngüsünün belirli dönemlerinde prolaktin seviyeleri değişebileceğinden, testin döngünün hangi evresinde yapıldığı önemlidir.

Prolaktin Testi Sonuçları Ne Zaman Çıkar?

Prolaktin testi sonuçlarının çıkma süresi, testin yapıldığı laboratuvarın çalışma hızına ve kullanılan test yöntemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

• Hastane ve Laboratuvarlarda: Genellikle 1-2 gün içerisinde sonuçlar alınabilir.
• Acil Durumlarda: Hızlı test yöntemleri kullanıldığında, birkaç saat içinde sonuç almak mümkündür.
• Özel Laboratuvarlarda: Sonuçlar genellikle aynı gün ya da ertesi gün çıkmaktadır.

Sonuçlar hastanın doktoru tarafından değerlendirilir ve eğer anormal bir durum saptanırsa, ileri tetkik ve tedavi seçenekleri gözden geçirilir. Özellikle prolaktin yüksekliği durumunda, hipofiz bezi tümörü (prolaktinoma) şüphesi varsa, ek olarak MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) gibi görüntüleme testleri istenebilir.

Prolaktin Testi Fiyatları Ne Kadar?

Prolaktin testi fiyatları, testin yapıldığı sağlık kuruluşuna, laboratuvarın donanımına ve bulunduğunuz ülkeye veya bölgeye bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Prolaktin testi fiyat aralıkları, testin kapsamına ve sağlık merkezinin sunduğu hizmetlere göre farklılık gösterebilir. Prolaktin testi fiyatları hakkında bilgi almak için telefon numaramız veya canlı destekten yardım alabilirsiniz.