Ağız Kuruluğu Nedir? Neden Olur? Ne İyi Gelir?

Ağız kuruluğu hem yaşam kalitesini düşüren hem de ağız ve diş sağlığı üzerinde ciddi sonuçlara yol açabilen önemli bir sorundur. Her birey zaman zaman ağız kuruluğu hissedebilir; ancak bu durum sıklaşıyor, uzun sürüyor ya da başka şikayetlerle birlikte ortaya çıkıyorsa, dikkate alınması gereken bir durum haline gelir.

Tıbbi adıyla “xerostomi”, tükürük bezlerinin yeterli miktarda tükürük üretememesi sonucu oluşur. Tükürük, yalnızca ağzı nemli tutmakla kalmaz, aynı zamanda sindirimi başlatır, dişleri korur, ağız içi mikroorganizmaların dengelenmesini sağlar. Bu nedenle ağız kuruluğu, basit bir rahatsızlık olarak görülmemeli; altında yatan nedenler titizlikle araştırılmalıdır.

Ağız Kuruluğu Nedir?

Ağız kuruluğu, ağız içi mukozanın nem dengesinin bozulması ve tükürüğün yetersiz salgılanması ile ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum geçici olabileceği gibi, kronik bir hale de gelebilir. Genellikle sabah uyanıldığında hissedilir, ancak gün içinde de devam edebilir.

Tükürük salgısının azalması, dilin kuruması, yanak içlerinin yapışkan bir his bırakması ve konuşma güçlüğü gibi semptomlarla kendini gösterir. Ağız kuruluğu, sadece bir şikayet değil; birçok hastalığın belirtisi veya ilaçların yan etkisi olarak da ortaya çıkabilir.

Ağız Kuruluğunun Belirtileri Nelerdir?

Ağız kuruluğu yaşayan bireyler, genellikle birden fazla semptomla karşı karşıya kalır. Bu belirtiler, zamanla ağız içi sağlığını bozabilir ve sosyal yaşamı da olumsuz etkileyebilir.

En Yaygın Belirtiler:

• Ağızda yapışkanlık ve kuruluk hissi
• Konuşmada zorluk ve boğuk ses
• Tat alma duyusunda azalma
• Yutkunmada güçlük
• Ağız kokusu
• Diş eti kanamaları, çürüklerde artış
• Dudak çatlaması ve dilde yanma
• Geceleri ağızdan nefes alma ihtiyacı

Bu semptomlar ağız kuruluğunun ciddiyetine göre artabilir ve bazen göz kuruluğu ile birlikte de görülebilir (özellikle otoimmün hastalıklarda).

Ağız Kuruluğu Neden Olur?

Ağız kuruluğuna neden olan faktörler oldukça çeşitlidir. Bu nedenler geçici olabileceği gibi, bazı sistemik hastalıklarla da bağlantılı olabilir.

Yaygın Nedenler:

• İlaçlar: Antidepresanlar, antihistaminikler, tansiyon ilaçları ve idrar söktürücüler tükürük üretimini azaltabilir.
• Sjögren Sendromu: Tükürük ve gözyaşı bezlerine saldıran otoimmün bir hastalıktır.
• Diyabet: Kontrolsüz şeker seviyesi, ağız içindeki sıvı dengesini bozabilir.
• Radyoterapi/Kemoterapi: Baş-boyun bölgesine uygulanan radyasyon, tükürük bezlerine zarar verebilir.
• Dehidrasyon: Yetersiz su alımı, ishal, kusma veya aşırı terleme sonrası gelişebilir.
• Sigara ve alkol kullanımı: Ağız içi mukozayı kurutarak bu durumu tetikler.

Ağız Kuruluğunun Teşhisi Nasıl Yapılır?

Ağız kuruluğu teşhisi, hasta öyküsüne ve fiziki muayeneye dayanır. Doktor, tükürük miktarını değerlendirmek ve nedenini saptamak amacıyla bazı testler isteyebilir.

• Sialometri: Tükürük akışının ölçülmesini sağlar.
• Kan testleri: Diyabet, Sjögren sendromu veya vitamin eksikliklerini araştırmak için yapılır.
• Görüntüleme yöntemleri: Şüpheli durumlarda tükürük bezlerinin ultrason veya MRI ile değerlendirilmesi gerekebilir.

Teşhiste en önemli adım, altta yatan nedeni doğru belirlemek ve tedaviyi buna göre şekillendirmektir.

Ağız Kuruluğunun Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi, sorunun kaynağına göre planlanır. Geçici kuruluklarda yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilirken, kronik durumlarda medikal destek gerekir.

Tedavi Yöntemleri:

• Tetikleyici ilaçların değiştirilmesi veya doz ayarlaması
• Yapay tükürük spreyleri ve jelleri
• Tükürük üretimini teşvik eden ilaçlar (pilokarpin vb.)
• Ağız içi hijyenin artırılması (düzenli fırçalama, diş ipi kullanımı)
• Nedene yönelik tedavi: Diyabet kontrolü, otoimmün hastalıkların yönetimi, radyoterapi sonrası destekleyici tedaviler

Ağız Kuruluğuna Ne İyi Gelir?

Hafif ve geçici ağız kuruluğu durumlarında uygulanabilecek bazı yöntemler yaşam kalitesini artırabilir.

Pratik Öneriler:

• Günlük su tüketimini artırmak
• Şekersiz sakız çiğnemek veya ağız pastili kullanmak
• Limonlu su gibi tükürük salgısını teşvik eden gıdalar tüketmek
• Odanın havasını nemlendirmek (özellikle gece)
• Alkol ve kafein tüketimini sınırlamak
• Florür içeren diş macunu tercih etmek

Bu yöntemler hem tükürük salgısını artırır hem de ağız içi nem dengesini sağlar.

Ağız Kuruluğu Hangi Sorunların Belirtisidir?

Kronik ağız kuruluğu, bazı hastalıkların belirtisi olabilir. Bu nedenle basit bir kuruluk gibi değerlendirilmemelidir.

Olası Altta Yatan Rahatsızlıklar:

• Sjögren sendromu
• Tip 2 diyabet
• Hipotiroidi
• Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar
• Depresyon ve anksiyete bozuklukları

Eğer kuruluk uzun süredir devam ediyor ve başka belirtilerle eşlik ediyorsa (göz kuruluğu, halsizlik, kilo kaybı vb.), mutlaka doktor görüşü alınmalıdır.

Ağız Kuruluğunu Önlemek İçin Ne Yapılmalı?

Önleyici önlemler, ağız kuruluğunun oluşmasını veya şiddetlenmesini engelleyebilir.

Alınabilecek Önlemler:

• Gün içinde düzenli su içme alışkanlığı kazanmak
• Ağız bakım rutinlerini aksatmamak
• Sigara ve alkol kullanımından kaçınmak
• Odanın nem seviyesini kontrol etmek
• İlaç kullanımında doktorla iletişimde olmak
• Dengeli ve vitamin/mineral yönünden zengin beslenmek

Özellikle yaşlı bireyler, kemoterapi/radyoterapi alan hastalar ve kronik hastalığı olanlar bu önlemleri ihmal etmemelidir.

Bilgilerim gizli kalacak mı ? Bilgilerimin üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşılma ihtimali var mı ?

Merkezimize başvurunuz ve tedaviniz de dahil olmak üzere size ait tüm bilgiler yasal haklarınız kapsamında (TC Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği RG 01.08.1998,23420 ) tümüyle gizli tutulmaktadır. Üçüncü kişilere hastalığınız ve tedaviniz hakkında bilgi verilmesi mümkün değildir.

Merkezimizden Fotoğraflar