Fosfor, vücutta ikinci en bol bulunan mineraldir ve kemik sağlığı başta olmak üzere enerji metabolizması, hücresel yapıların korunması ve asit-baz dengesinin sürdürülmesinde kritik rol oynar. Kanda ölçülen fosfor düzeyleri, çeşitli sistemik hastalıkların tanısı ve tedavi takibi için önem taşır. Fosfor testi, bu değerlerin belirlenmesini sağlayan temel biyokimya testlerinden biridir.
Fosfor Testi Neden Yapılır?
Fosfor testi; özellikle böbrek hastalıkları, paratiroid bez hastalıkları, D vitamini metabolizması bozuklukları ve kemik-mineral metabolizması ile ilgili sorunların araştırılmasında istenir. Aynı zamanda:
- Hipokalsemi (kalsiyum düşüklüğü) değerlendirmelerinde,
- Kemoterapi sonrası hücre yıkımına bağlı metabolik bozuklukların izlenmesinde,
- Beslenme yetersizlikleri, özellikle malnütrisyon ve malabsorpsiyon şüphesi olan hastalarda kullanılır.
Fosfor Testi Nasıl Yapılır?
Fosfor testi için genellikle venöz kan örneği alınır. Ölçüm yapılmadan önce bazı durumlarda 8-12 saatlik açlık istenebilir. Serumda bulunan inorganik fosfat düzeyi ölçülür. Test sırasında hastanın kullandığı ilaçlar, özellikle diüretikler, D vitamini ve antiasitler hekime bildirilmelidir.
Fosfor Yüksekliği Nedir?
Hiperfosfatemi, serum fosfor düzeyinin normal sınırların üzerine çıkması anlamına gelir. Normal erişkin bireylerde fosfor düzeyi:
- 2.5 – 4.5 mg/dL aralığında olmalıdır.
Bu değerin 4.5 mg/dL üzerine çıkması, vücutta fosfor fazlalığını ve beraberinde getireceği potansiyel riskleri işaret eder.
Fosfor Yüksekliği Neden Olur?
Kanda fosfor yüksekliği çeşitli klinik ve metabolik bozuklukların habercisi olabilir:
- Kronik böbrek yetmezliği: Fosforun idrarla atılamaması sonucu birikir.
- Hipoparatiroidizm: Paratiroid hormonunun düşüklüğü fosforun artmasına neden olur.
- D vitamini fazlalığı: Fosfor emilimini artırarak hiperkalsemi ile birlikte görülebilir.
- Hücre yıkımı: Kanser tedavileri sonrası (tümör lizis sendromu) hücre içi fosfor kana karışır.
- Aşırı fosfor içeren gıda veya ilaç kullanımı
Fosfor Yüksekliğinde Ne Yapılmalı?
- İlk adımda altta yatan neden saptanmalıdır.
- Fosfor emilimini azaltıcı ilaçlar (fosfat bağlayıcılar) kullanılabilir.
- Fosfor içeriği düşük diyet planlanmalı, süt ürünleri ve fosfat katkılı gıdalardan kaçınılmalıdır.
- İleri düzey böbrek yetmezliği olanlarda hemodiyaliz gerekebilir.
Fosforu Ne Yükseltir?
- Protein ağırlıklı beslenme, özellikle işlenmiş et ürünleri
- Kola ve hazır içecekler (fosfat katkılı)
- D vitamini ve kalsiyum takviyeleri
- Fosfat içeren antiasitler
- Kemik erimesi ilaçları (bazı formları)
Bu kaynakların yoğun ve kontrolsüz kullanımı, kanda fosfor düzeyini artırabilir.
Fosfor Yüksekliği Belirtisi Nedir?
Hafif hiperfosfatemi genellikle belirti vermez. Ancak yüksek fosfor seviyeleri özellikle kalsiyum ile etkileşerek kemiklerde, damar duvarlarında ve yumuşak dokularda kalsifikasyona neden olabilir. Belirtiler:
- Kas spazmları
- Kas-iskelet sistemi ağrıları
- Kaşıntı
- Karıncalanma
- Ciltte kuruluk
- Hipokalsemiye bağlı kasılmalar
Kanda Fosfor Değeri Kaç Olmalı?
Yaşa göre değişen normal fosfor düzeyleri şu şekildedir:
| Yaş Grubu | Normal Fosfor Değeri (mg/dL) |
| Yenidoğan | 4.8 – 8.2 |
| Çocuklar | 4.5 – 6.5 |
| Yetişkinler | 2.5 – 4.5 |
| Yaşlı bireyler | 2.5 – 4.0 |
Fosfor düzeyi, saatlik değişim gösterebilir ve diyet, ilaçlar ve hastalıklar bu düzeyi etkileyebilir.
Formu doldurun, sizinle hemen iletişime geçelim !
Laboratuvar
Kliniğimizde tüm laboratuvar incelemeleri hızlı, doğru ve hijyenik şartlarda yapılmaktadır.
Hematoloji
Biyokimya
Mikrobiyoloji
Seroloji
Hormonlar
Patoloji
Kaş Tıp Merkezi’nde sunulan laboratuvar hizmetleri Tıbbi Laboratuvar Akreditasyon onaylı olup; LabPT Dış Kalite Kontrol Programı tarafından denetlenmektedir.
