Potasyum Kan Tahlili Nedir? Nasıl Yapılır?

Potasyum, vücut hücreleri için temel bir mineraldir ve özellikle kas fonksiyonu, sinir iletimi ve kalp ritminin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Bu nedenle potasyum seviyesindeki sapmalar, hayati sistemlerde ciddi bozukluklara yol açabilir. Potasyum testi, bu önemli elektrolitin kandaki düzeyini belirlemeye yönelik bir laboratuvar analizidir.

Potasyum Kan Tahlili Nedir?

Potasyum kan tahlili, kanda dolaşan serbest potasyum iyonlarının konsantrasyonunu ölçen bir testtir. Genellikle tam biyokimya profili içerisinde değerlendirilir. Bu test, böbrek fonksiyonları, kalp ritmi, kas sistemi ve genel sıvı-elektrolit dengesi hakkında önemli bilgiler verir.

Potasyum Kan Tahlili Normal Değeri Kaç Olmalı?

Sağlıklı erişkin bireylerde potasyumun normal referans aralığı genellikle:

• 3.5 – 5.0 mEq/L (miliekivalan/litre) olarak kabul edilir.

Ancak bu aralık laboratuvara göre değişiklik gösterebilir. 5.0 mEq/L üzerindeki değerler “hiperkalemi”, 3.5 mEq/L altı ise “hipokalemi” olarak tanımlanır.

Potasyum Kan Tahlili Düşüklüğü Nedenleri

Potasyum düşüklüğü (hipokalemi), hücre dışına potasyum kaybı veya alım yetersizliği sonucu gelişir. Başlıca nedenleri:

• Uzun süreli ishal ve kusma
• İdrar söktürücü (diüretik) kullanımı
• Aşırı terleme
• Düşük potasyum içeren diyetler
• İnsülin kullanımı (hücre içine potasyum geçişini artırır)
• Metabolik alkaloz

Potasyum Kan Tahlili Yüksekliği Nedenleri

Hiperkalemi, kandaki potasyumun 5.0 mEq/L’nin üzerine çıkması durumudur. Nedenleri arasında:

• Böbrek yetmezliği (potasyum atılımı bozulur)
• Potasyum tutucu diüretikler (spironolakton vb.)
• Doku yıkımı (travma, yanık, rabdomiyoliz)
• Asidoz (hücre dışına potasyum geçişi)
• Aşırı potasyum takviyesi

Potasyum Kaç Olursa Tehlikeli Olur?

• <2.5 mEq/L: Ciddi hipokalemi, kas felci ve ritim bozukluklarına neden olabilir.
• >6.5 mEq/L: Acil tıbbi müdahale gerektiren hiperkalemi. Ventriküler aritmi riski yüksektir.

Her iki durumda da kalp durması dahil ölümcül komplikasyon riski vardır.

Potasyum Eksikliği (Hipokalemi) Nedir?

Hipokalemi, potasyum düzeyinin 3.5 mEq/L altına düşmesidir. Kasların kasılmasını, sinirlerin uyarılmasını ve kalp ritmini olumsuz etkiler. Uzun süren veya şiddetli hipokalemide hastaneye yatırılarak tedavi gerekebilir.

Potasyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

• Kas güçsüzlüğü, kramplar
• Halsizlik
• Kabızlık
• Kalpte ritim bozuklukları
• Nabızda düzensizlik
• Baş dönmesi

Belirtiler, potasyum düzeyine ve düşüklüğün süresine bağlı olarak değişebilir.

Potasyum Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi düzeyin şiddetine göre planlanır:

• Hafif vakalarda: Potasyumdan zengin diyet (muz, ıspanak, patates, portakal suyu)
• Orta düzeyde: Oral potasyum tabletleri
• Ağır vakalarda: Damardan potasyum (IV), yoğun monitörizasyon altında uygulanır
• Altta yatan nedenin (ishal, ilaç) ortadan kaldırılması gerekir.

Potasyum Yüksekliği (Hiperkalemi) Nedir?

Hiperkalemi, kandaki potasyum düzeyinin 5.0 mEq/L üzerinde olmasıdır. Kalp kası başta olmak üzere tüm kas sistemini etkileyebilir. Şiddetli hiperkalemi, ölümcül ventriküler aritmilere neden olabilir.

Potasyum Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

• Çarpıntı
• Düzensiz kalp atışı
• Kas güçsüzlüğü
• Karıncalanma hissi
• EKG’de T dalgasında sivrilme
• Nadirde olsa solunum durması

Hiperkalemi çoğunlukla sessiz seyredebilir ve tesadüfen tespit edilir.

Potasyum Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, potasyum düzeyine ve hastanın kliniğine bağlıdır:

• Potasyumu hücre içine çekmek için glukoz-insülin infüzyonu
• Potasyum bağlayan reçineler (kayexalate)
• Diüretiklerle idrarla atılımı sağlamak
• Şiddetli vakalarda hemodiyaliz
• Altta yatan sebebin ortadan kaldırılması

Acil vakalarda tedavi hemen başlatılmalıdır. Kalp monitörizasyonu şarttır.