Zona Hastalığı (Gece Yanığı) Nedir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Zona hastalığı (gece yanığı), varicella-zoster virüsünün (VZV) yeniden aktif hale gelmesi sonucu ortaya çıkan, sinirleri ve cildi etkileyen ağrılı bir viral enfeksiyondur. Suçiçeğine neden olan bu virüs, çocukluk veya gençlik döneminde suçiçeği geçiren bireylerin sinir hücrelerinde yıllarca inaktif halde kalabilir. Ancak bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi çeşitli faktörler nedeniyle virüs tekrar aktif hale gelerek zona hastalığını tetikleyebilir. Hastalık genellikle vücudun bir tarafında döküntü ve ağrı ile kendini gösterir, ancak bazen döküntüsüz zona gibi atipik formları da görülebilir.

Zona, özellikle ileri yaş gruplarında, bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde ve stresli yaşam süren kişilerde daha sık görülmektedir. Çoğu hasta birkaç hafta içinde iyileşirken, bazı vakalarda postherpetik nevralji gibi uzun süreli sinir ağrıları gelişebilir. Bu makalede, zona hastalığının belirtileri, nedenleri, bulaşıcılığı, tedavi yöntemleri ve korunma yolları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Zona Hastalığı (Gece Yanığı) Nedir?

Zona hastalığı, varicella-zoster virüsünün neden olduğu ve sinir sistemini etkileyen bir enfeksiyondur. Suçiçeği geçiren bireylerde virüs, sinir köklerine yerleşerek gizli (latent) bir durumda kalır. Yıllar sonra, özellikle bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda, virüs yeniden aktif hale gelir ve sinirler boyunca ilerleyerek ciltte ağrılı döküntülere yol açar.

Zona genellikle tek taraflı ve vücudun belirli bir bölgesinde sınırlı olarak ortaya çıkar. En yaygın görüldüğü bölgeler şunlardır:

• Göğüs ve sırt
• Karın
• Yüz ve göz çevresi
• Boyun

Zona hastalığı, özellikle yaşlı bireylerde, bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ve kronik hastalığı olan bireylerde daha sık görülmektedir.

Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona hastalığının belirtileri genellikle iki aşamalı olarak ortaya çıkar:

1. Erken Dönem Belirtileri (Prodromal Dönem)

Hastalığın başlangıcında, döküntü ortaya çıkmadan önce şu belirtiler görülebilir:

• Sinir boyunca yayılan yanıcı ağrı (hastalığın ilk belirtisidir)
• Ciltte karıncalanma, yanma veya kaşıntı hissi
• Hafif ateş ve halsizlik
• Baş ağrısı
• Genel rahatsızlık hissi (malaise)

2. İleri Dönem Belirtileri (Döküntü Dönemi)

• Kızarıklık ve kabarcıklar: Genellikle tek taraflı ve sinir hattı boyunca yayılır.
• Su dolu veziküller (kabarcıklar): Suçiçeğine benzer, ancak daha lokalizedir.
• Şiddetli ağrı ve hassasiyet: Ciltte aşırı duyarlılık ve dokunmaya karşı hassasiyet oluşur.
• Kabarcıkların kabuk bağlaması: Hastalığın ilerleyen döneminde veziküller kurur ve kabuk bağlar.

Bazı vakalarda, sinir tutulumu nedeniyle yüz felci, görme kaybı veya işitme problemleri gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Zona Nedeni Nedir?

Zona hastalığı, varicella-zoster virüsünün yeniden aktif hale gelmesiyle ortaya çıkar. Bu durumun tetikleyicileri şunlardır:

• Bağışıklık sisteminin zayıflaması (kanser, HIV/AIDS, organ nakli gibi durumlar)
• Yaşlılık (50 yaş ve üzeri bireylerde risk daha yüksektir)
• Şiddetli stres ve psikolojik travmalar
• Kronik hastalıklar (diyabet, böbrek yetmezliği vb.)
• Uzun süreli kortikosteroid veya bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanımı

Virüsün yeniden aktifleşmesini önlemek için bağışıklık sistemini güçlendirmek önemlidir.

Zona Tedavisi Nasıl Yapılır?

Zona tedavisinde amaç, hastalığın süresini kısaltmak, ağrıyı hafifletmek ve komplikasyonları önlemektir. Tedavi yaklaşımları şu şekildedir:

1. Antiviral Tedavi

• Acyclovir, Valacyclovir ve Famciclovir gibi antiviral ilaçlar, hastalığın süresini kısaltmak ve belirtileri hafifletmek için kullanılır.
• Erken dönemde (ilk 72 saat içinde) başlanması, tedavinin etkinliğini artırır.

2. Ağrı Yönetimi

• Parasetamol ve ibuprofen gibi ağrı kesiciler semptomları hafifletebilir.
• Gabapentin ve pregabalin gibi sinir ağrılarını azaltan ilaçlar, postherpetik nevralji gelişme riskini azaltabilir.

3. Topikal Tedaviler

• Antiseptik solüsyonlar kabarcıkların enfekte olmasını önler.
• Lidokain içeren kremler lokal ağrıyı hafifletebilir.

4. Destekleyici Tedaviler

• Bağışıklık sistemini güçlendiren vitamin ve mineraller (özellikle B12 ve C vitamini)
• Dinlenme ve stres yönetimi hastalığın sürecini olumlu etkileyebilir.

Zona Hastalığı Bulaşıcı mı?

Zona hastalığının kendisi bulaşıcı değildir, ancak suçiçeği geçirmemiş bireylere virüsü bulaştırabilir. Hasta bireyin döküntüleriyle doğrudan temas eden kişiler, suçiçeği geliştirebilir. Bu nedenle, aşağıdaki grupların zona hastalığı olan bireylerle yakın temastan kaçınması önerilir:

• Hamileler
• Yeni doğan bebekler
• Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler

Döküntüsüz Zona Nedir?

Bazı hastalarda zona hastalığına özgü döküntüler gelişmez, ancak şiddetli sinir ağrısı görülebilir. Bu duruma zoster sine herpete adı verilir. Döküntüsüz zona tanısı koymak zor olabilir ve sıklıkla kas-iskelet sistemi hastalıklarıyla karıştırılabilir.

Döküntüsüz zonanın teşhisi için genellikle kan testleri ve sinir iletim çalışmaları yapılır.

Zona Hastalığı Önlenebilir mi?

Zona hastalığını tamamen önlemek mümkün olmasa da, hastalık riskini azaltmak için şu önlemler alınabilir:

• Zona Aşısı: 50 yaş üstü bireylere önerilen Shingrix aşısı, hastalığa karşı güçlü bir koruma sağlar.
• Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve stres yönetimi önemlidir.
• Bağışıklık Baskılayıcı Durumlardan Kaçınmak: Uzun süreli kortikosteroid kullanımından kaçınılmalı veya doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Bilgilerim gizli kalacak mı ? Bilgilerimin üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşılma ihtimali var mı ?

Merkezimize başvurunuz ve tedaviniz de dahil olmak üzere size ait tüm bilgiler yasal haklarınız kapsamında (TC Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği RG 01.08.1998,23420 ) tümüyle gizli tutulmaktadır. Üçüncü kişilere hastalığınız ve tedaviniz hakkında bilgi verilmesi mümkün değildir.

Merkezimizden Fotoğraflar