Kalsitonin Testi Nedir? Nasıl Yapılır? Fiyatları Ne Kadar?

Kalsitonin Nedir?

Kalsitonin, tiroid bezinin parafoliküler C hücreleri tarafından üretilen önemli bir hormondur. Başlıca görevi kandaki kalsiyum seviyesini düzenlemek ve kemik metabolizmasını dengelemektir. Özellikle kemiklerdeki kalsiyum salınımını azaltarak, kan kalsiyum seviyesinin düşmesini sağlar.

Bu hormonun işlevi, paratiroid hormonunun (PTH) etkisine zıt çalışır. PTH kalsiyumu artırırken, kalsitonin onu azaltmaya yardımcı olur. Kalsitonin ayrıca bazı kanser türlerinin (özellikle medüller tiroid karsinomu) belirteci olarak da tıbbi tanı süreçlerinde önemli bir rol üstlenir.

Kalsitonin Ne İşe Yarar?

Kalsitoninin temel işlevi, kandaki kalsiyum seviyesini düşürmek ve kemik yapısını korumaktır. Kandaki kalsiyum seviyesi yükseldiğinde, kalsitonin salgılanarak kemiklerden kana kalsiyum geçişini sınırlar. Aynı zamanda böbreklerde kalsiyumun geri emilimini azaltır ve idrarla atılımını artırır.

Bu mekanizmalar sayesinde kalsitonin, özellikle kemik sağlığının korunmasına destek olur. Her ne kadar kalsitoninin eksikliğinde ciddi klinik tablolar nadiren görülse de, bazı hastalıkların tanısında kalsitonin seviyeleri belirleyici olabilir.

Kalsitonin Yüksek Olursa Ne Olur?

Kalsitonin seviyesinin anormal şekilde yüksek olması, çoğu zaman medüller tiroid kanseri gibi tiroid kaynaklı malignitelerin habercisidir. Bu nedenle tiroid nodülleri olan bireylerde, kalsitonin testi tarama amacıyla istenebilir. Özellikle ailesel medüller tiroid karsinomu vakalarında erken tanı hayati öneme sahiptir.

Bunun dışında, bazı akciğer ve meme kanserlerinde, kronik böbrek yetmezliğinde veya ağır hiperplazilerde de kalsitonin seviyesi yükselebilir. Bu yüzden kalsitonin yüksekliği saptandığında, ileri tetkikler yapılarak altında yatan sebep araştırılmalıdır.

Kalsitonin Yüksekliği Belirtileri

Kalsitonin yüksekliği kendine özgü belirgin semptomlar yaratmaz; ancak altta yatan hastalığa bağlı belirtiler görülebilir. Medüller tiroid kanserine bağlı olarak boyunda ağrısız şişlik, yutma güçlüğü, ses kısıklığı gibi tiroidle ilişkili belirtiler ortaya çıkabilir.

İleri evrelerde kilo kaybı, iştahsızlık, ishal gibi sistemik semptomlar da gelişebilir. Bu semptomlar, tiroidin dışında diğer sistemlerin de etkilenmeye başladığını gösterir. Bu nedenle erken evrede kalsitonin yüksekliğinin fark edilmesi büyük önem taşır.

Kalsitonin Neden Yükselir?

Kalsitonin yüksekliğinin en önemli nedeni medüller tiroid karsinomudur. Bu tümör tipi, tiroidin C hücrelerinden köken alır ve doğrudan kalsitonin üretimini artırır. Erken teşhis edilmediğinde hızlı ilerleyebilir ve diğer organlara metastaz yapabilir.

Bunun dışında küçük hücreli akciğer kanseri, meme kanseri, kronik böbrek hastalığı gibi durumlar da kalsitonin seviyesinin yükselmesine sebep olabilir. Bazen iyi huylu tiroid nodülleri veya tiroid iltihaplanmaları da hafif kalsitonin artışı yaratabilir. Dolayısıyla, kalsitonin yüksekliği mutlaka ileri tetkiklerle açıklığa kavuşturulmalıdır.

Kalsitonin Düşüklüğü

Kalsitonin düşüklüğü genellikle klinik açıdan ciddi bir problem teşkil etmez. Çünkü vücutta kalsiyum dengesi esas olarak paratiroid hormonu tarafından düzenlenir ve kalsitonin eksikliği bu dengeyi dramatik şekilde bozmaz.

Ancak bazı durumlarda, tiroidin cerrahi olarak çıkarılması (total tiroidektomi) veya C hücrelerinin zarar görmesi sonrası kalsitonin düzeyleri düşebilir. Yine de bu durumlarda kalsiyum dengesi, diğer mekanizmalar tarafından telafi edilebilir.

Kalsitonin Düşüklüğü Neden Olur?

Kalsitonin düşüklüğü en sık olarak tiroid cerrahileri sonrası görülür. Özellikle tiroidin tamamının alınması gereken durumlarda (kanser, büyük guatr gibi), kalsitonin üreten hücreler de çıkarıldığı için kalsitonin seviyesi belirgin şekilde düşer.

Bazı ender vakalarda doğuştan C hücre yetersizliği veya ilerleyici tiroid hastalıkları da kalsitonin üretimini azaltabilir. Ancak çoğunlukla kalsitonin düşüklüğü belirgin bir semptom vermez ve rutin klinik pratikte nadiren önem taşır.

Kalsitonin Testi Nasıl Yapılır?

Kalsitonin testi, venöz kan örneği alınarak yapılır. Genellikle sabah saatlerinde ve aç karnına kan alınması tercih edilir. Standart kan testiyle birlikte yapılabileceği gibi, bazı özel durumlarda stimülasyon testi de gerekebilir.

Stimülasyon testi sırasında hastaya kalsiyum veya pentagastrin verilerek kalsitonin üretimi uyarılır ve sonrasında kanda kalsitonin seviyesi ölçülür. Özellikle düşük düzeylerdeki hastalık şüphesinde stimülasyon testleri, tanısal değeri artırır.

Kalsitonin Değeri Kaç Olmalı?

Normal kalsitonin değerleri laboratuvarlar arasında küçük farklılıklar gösterebilir, ancak genel kabul şu şekildedir:

• Erkeklerde: <8–10 pg/mL
• Kadınlarda: <5 pg/mL

Bu sınırların üzerindeki değerler, klinik olarak dikkatle değerlendirilmelidir. Özellikle 100 pg/mL üzerindeki kalsitonin düzeyleri, genellikle medüller tiroid karsinomu ile ilişkilendirilir ve ileri tanısal işlemler gerektirir.

📌 Ek Bilgiler

Kalsitonin Testi Ne Zaman Yapılır?

Tiroid nodülleri bulunan hastalarda, ailesinde medüller tiroid kanseri öyküsü olan bireylerde veya açıklanamayan hiperkalsemi durumlarında kalsitonin testi yapılması önerilir.

Kalsitonin Testi Sonrası Ne Yapılır?

Elde edilen sonuçlar normal referans aralığının üzerinde ise, boyun ultrasonografisi, tiroid biyopsisi ve ileri görüntüleme yöntemleri ile altta yatan hastalık araştırılır.

Kalsitonin testi, özellikle medüller tiroid kanserinin erken tanısında hayati rol oynayan basit ama güçlü bir laboratuvar testidir. Yüksek kalsitonin değerleri ciddi hastalıkların habercisi olabileceği için sonuçlar mutlaka uzman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Sağlıklı bireylerde kalsitonin düzeyinin normal sınırlarda olması, tiroid ve kalsiyum metabolizması açısından olumlu bir göstergedir.

Erken tanı ve doğru tedavi, ciddi tiroid hastalıklarının seyrini değiştirebilir ve hastaların yaşam kalitesini artırabilir.