Boğmaca Nedir?
Boğmaca (pertussis), Bordetella pertussis isimli bakterinin neden olduğu, oldukça bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Özellikle çocuklarda ve bebeklerde ciddi komplikasyonlara yol açabilen bu hastalık, şiddetli ve kontrolsüz öksürük atakları ile karakterizedir. Tarih boyunca önemli salgınlara yol açmış ve günümüzde aşılarla önemli ölçüde kontrol altına alınmış bir hastalıktır.
Boğmaca, basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlasa da, ilerleyen dönemlerde hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen uzun süreli öksürük krizlerine neden olur. Özellikle 1 yaş altındaki bebeklerde solunum durması, ciddi zatürre veya ölüm gibi ciddi sonuçlar doğurabileceğinden erken tanı ve tedavi son derece önemlidir.
Boğmaca Neden Olur?
Boğmaca hastalığı, Bordetella pertussis adı verilen bakterinin solunum yollarına yerleşmesi ve burada toksinler üretmesiyle gelişir. Bu toksinler, solunum yollarındaki hücrelere zarar verir ve öksürük refleksini aşırı derecede uyararak şiddetli öksürük nöbetlerine neden olur. Bulaşma, enfekte kişinin öksürük, hapşırık veya konuşması sırasında havaya saçılan damlacıklar yoluyla olur.
Özellikle kapalı, kalabalık ve havalandırması kötü ortamlarda boğmaca hızla yayılabilir. Bağışıklığı zayıf olan bireyler, aşısız çocuklar ve henüz bağışıklık gelişmemiş bebekler bu hastalığa karşı daha savunmasızdır. Aşılanmamış bireyler hastalığın yayılmasında kritik rol oynar.
Boğmaca Belirtileri Nelerdir?
Boğmaca belirtileri genellikle kademeli olarak ortaya çıkar. İlk aşamada hafif ateş, burun akıntısı, hafif öksürük ve gözlerde sulanma gibi soğuk algınlığı belirtileri görülür. Bu aşama yaklaşık bir ila iki hafta sürer. Bu dönem hastalığın en bulaşıcı olduğu dönemdir.
İkinci aşamada ise karakteristik şiddetli öksürük nöbetleri başlar. Hasta, art arda öksürük krizleri geçirir ve kriz sonrası nefes almakta güçlük çekebilir. Özellikle bebeklerde öksürük sonrası morarma, kusma veya nefes durması görülebilir. Erişkinlerde ise öksürük nöbetleri genellikle daha hafif seyretse de aylarca sürebilir.
Boğmaca Teşhisi Nasıl Konulur?
Boğmaca tanısı, hastanın semptomları ve hastalık öyküsü temel alınarak klinik muayene ile başlar. Özellikle uzun süren ve krizler halinde gelen öksürükler dikkat çekicidir. Ancak kesin tanı için laboratuvar testleri gereklidir. Boğaz sürüntüsü alınarak yapılan kültür testi, Bordetella pertussis bakterisinin varlığını doğrudan gösterebilir.
Daha hızlı sonuç alınması için PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi de kullanılabilir. Kan testlerinde ise enfeksiyona özgü bazı değişiklikler görülebilir. Özellikle erken dönemde teşhis konulabilmesi için doktor şüphesinin yüksek olması ve doğru testlerin zamanında yapılması büyük önem taşır.
Boğmaca Tedavisi Nasıl Yapılır?
Boğmaca tedavisinde hastalığın erken evresinde başlanan antibiyotik tedavisi bakterinin yayılmasını ve bulaşıcılığı azaltabilir. Ancak hastalık ilerledikten sonra antibiyotikler öksürük nöbetlerini hafifletmede genellikle etkili olmaz. Erken evrede makrolid grubu antibiyotikler (eritromisin, azitromisin gibi) tercih edilir.
Şiddetli vakalarda, özellikle bebeklerde, hastane yatışı gerekebilir. Oksijen desteği, intravenöz sıvı tedavisi ve solunum yollarını açık tutacak diğer destek tedavileri uygulanabilir. Öksürük krizlerini azaltmak için özel solunum teknikleri ve gerekirse kısa süreli antitussif ilaçlar da kullanılabilir.
Bebeklerde Boğmaca
Bebeklerde boğmaca, yaşamı tehdit eden ciddi komplikasyonlarla seyredebilir. Yenidoğanlar boğmaca nedeniyle nefes durması (apne), şiddetli solunum sıkıntısı, zatürre ve kalp durması riski altındadır. Bebeklerin bağışıklık sistemleri tam gelişmediği için hastalığa karşı çok daha savunmasızdırlar.
Bu yüzden bebeklerde herhangi bir öksürük belirtisi görüldüğünde zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Aşı takvimine uygun olarak yapılan boğmaca aşıları, yenidoğanlarda boğmaca riskini önemli ölçüde azaltır. Hamilelikte yapılan Tdap aşısı, doğmamış bebeğe de pasif koruma sağlar.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Özellikle aşağıdaki durumlarda acilen bir doktora başvurulmalıdır:
- Şiddetli ve uzun süren öksürük nöbetleri varsa
- Öksürük sonrası nefes almakta güçlük, morarma, kusma gibi belirtiler ortaya çıkıyorsa
- Bebeklerde veya küçük çocuklarda herhangi bir solunum sıkıntısı gözleniyorsa
Boğmaca hastalığında erken teşhis, hem hastalığın ciddiyetini azaltmak hem de bulaşmayı engellemek açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle belirtiler başladığında beklemeden tıbbi yardım almak gerekir.
Boğmacadan Korunmak İçin Neler Yapmalı?
Boğmacadan korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Bunun yanında enfekte bireylerden uzak durmak, kapalı ortamlarda iyi havalandırma sağlamak ve el hijyenine dikkat etmek de bulaş riskini azaltır. Özellikle hastalığın yaygın olduğu dönemlerde toplu ortamlardan kaçınmak faydalıdır.
Boğmaca geçirmiş kişilerin de bir süre bulaşıcı olabileceği unutulmamalıdır. Bu yüzden öksürük gibi belirtileri olan kişilerin tıbbi maske takması ve diğer bireylerle yakın teması sınırlaması tavsiye edilir.
Boğmaca Aşısı
Boğmaca aşısı, DTaP (Difteri, Tetanoz, Asellüler Boğmaca) aşısı formunda uygulanır. Bebeklik döneminde birincil aşı serisi başlar ve ilerleyen yaşlarda pekiştirme dozları yapılır. Aşının etkinliği zamanla azaldığı için ergenlikte ve erişkinlikte Tdap aşısı ile tekrar koruma sağlanmalıdır.
Hamilelikte 27–36. haftalar arasında yapılan Tdap aşısı, doğan bebeğin boğmacaya karşı korunmasına yardımcı olur. Toplum bağışıklığını sağlamak ve hastalığın yayılmasını önlemek için yüksek aşılama oranları çok önemlidir.
📌 Ek Bilgiler
Boğmaca Hangi Aylarda Daha Sık Görülür?
Boğmaca yıl boyunca görülebilir ancak sonbahar ve kış aylarında daha sık salgınlar ortaya çıkar.
Boğmaca Geçiren Kişi Tekrar Boğmaca Olur mu?
Evet, boğmaca geçiren kişilerde bağışıklık zamanla azalır. Bu yüzden yıllar sonra tekrar enfekte olmak mümkündür.
Boğmaca, özellikle bebekler ve küçük çocuklar için ciddi riskler taşıyan, önlenebilir bir solunum yolu hastalığıdır. Erken tanı, doğru tedavi ve etkili aşılama stratejileri sayesinde bu hastalığın komplikasyonları büyük ölçüde azaltılabilir. Toplumun tamamının bilinçlenmesi ve aşılama oranlarının artırılması, boğmacayı kontrol altına almak için vazgeçilmezdir.
Sağlıklı bir toplum için aşılanma ve enfeksiyon hastalıklarına karşı zamanında önlem almak büyük önem taşır.
Formu doldurun, sizinle hemen iletişime geçelim !
* Verdiğiniz kişisel veri ve iletişim bilgileriniz, Kaş Sağlık Hizmet ve Ürünleri Kimya San. Tic. Ltd. Şti (Kaş Tıp Merkezi) tarafından Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında kayıt altına alınır, işlenir ve muhafaza edilir. Detaylı bilgi için kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikamızı* ve aydınlatma metnini* okuyabilirsiniz.
Dahiliye (İç Hastalıkları)
Diabet, tansiyon, astım bronşit, KOAH gibi akciğer, kalp, böbrek , tiroid hastalıklarının teşhis ve tedavisi uzman hekimlerimiz tarafından gerçekleştirilmektedir.
Tüm sağlık sorunlarınıza hızlı ve doğru çözümler üretmek için çalışmaktayız.
Bilgilerim gizli kalacak mı ? Bilgilerimin üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşılma ihtimali var mı ?
Merkezimize başvurunuz ve tedaviniz de dahil olmak üzere size ait tüm bilgiler yasal haklarınız kapsamında (TC Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği RG 01.08.1998,23420 ) tümüyle gizli tutulmaktadır. Üçüncü kişilere hastalığınız ve tedaviniz hakkında bilgi verilmesi mümkün değildir.
